Soidade

Xose Anxo Seoane Cao

Guillerme Sánchez Miramontes, profesor de ciencias naturais do instituto masculino da cidade, estaba paseando polos xardíns do centro preparando unha saída de campo co seu alumnado de secundaria cando reparou nunha muller de non moitos máis anos ca el sentada soa nun dos bancos máis agochados.

Semellaba ser a clásica muller solitaria, sen familia nin amigos, sen máis ocupación que gastar o seu tempo deambulando por sitios afastados que a fixesen sentirse segura, lonxe das olladas furtivas da xente.

Intuía que non era moi alta, pero tampouco baixa. Estaba vestida con roupa rechamante e xa pasada de moda. A blusa colorida e gastada estaba abrochada ata o colo e a saia de táboas, engurrada. As pernas sostiñan unhas medias de seda fina e transparente con algunha que outra carreira, non moi axustadas. Os zapatos eran anchos e de pouco tacón.

O seu rostro estaba oculto por unha pamela de palla sen adornos e por unha grosa capa cosmética na que sobresaía o colorete das súas fazulas e o carmín dos seus beizos resaltados con pincel groso. Levaba postas lentes que intentaban ocultar unha mirada perdida, fuxidía, triste.

Ocupaba o centro dun pequeno banco de madeira franqueado por dous arbustos. Tiña unha bolsa de papel na que introducía a man, ao sacala esparexía unha chea de faragullas de pan polo chan que a rodeaba, congregando así, pouco a pouco, un gran número de pombas que porfiaban entre elas para ver quen levaba a mellor parte.

Guillerme tomaba notas no seu caderno de campo escribindo os nomes das árbores e flores que atopaba, tamén recollía follas secas que introducía cerimoniosamente nun pequeno fardelo. De cando en vez, de esguello e disimuladamente, pousaba a súa vista na estampa da muller dándolle de comer ás pombas, e pensaba na soidade.

Sería esa a rutina da vida desa muller? Estaría realmente soa? Sería por vontade propia, por un desengano, por un trastorno mental, pola perda dalgún ser querido? Non tiña sentido seguir por ese camiño de suposicións, polo que intentaba centrarse no seu cometido, pero había algo naquela mirada baleira, esquiva, nerviosa, taciturna que o inquietaba e por máis que se preguntaba non achaba resposta.

Non era a primeira vez que se atopaba nunha situación semellante, desgraciadamente a cidade estaba chea de persoas tristes, solitarias, desprotexidas… Pero a visión desta muller en particular estábao a desacougar excesivamente. Había algo que lle resultaba familiar e non acababa de descubrilo.

A señora rematou as faragullas, esmagallou a bolsa de papel, ergueuse con pachorra, tirou o papel nunha papeleira e distanciouse do lugar paseniñamente apoiándose nun caxato, ladeándose por causa dunha evidente coxeira. Vista por detrás aparentaba ter bastantes anos máis dos que semellaba ter cando estaba sentada.

O profesor proseguiu a súa andaina tomando notas, recollendo follas e facendo fotos. Cando chegou á casa contoulle o sucedido á súa esposa e seguiu dándolle voltas ao asunto:

De que coñezo eu esa muller?

Esa noite venceuno o sono coa imaxe da muller do parque e cando xa pola mañá se estaba a afeitar descubriuse mirándose no espello coa coitela na man e a escuma cubríndolle a cara sen saber que facer. Almorzou como un autómata e marchou para o instituto.

A intensidade do curso axudouno a centrar toda a súa enerxía no desempeño do seu traballo. Un par de semanas máis tarde realizou a visita aos xardíns cos seus alumnos e, sen querelo, como un acto reflexo, cada pouco miraba ao seu redor buscando a unha muller que lles botase faragullas ás pombas. Esa pescuda chegou a converterse nunha verdadeira obsesión. Calquera escusa era boa para ter que ir polos xardíns e así volver a atopar a esa muller que se convertera na teima que tanta anguria lle causaba.

O día que tivo que renovar o seu pasaporte cruzou polo xardín de rosas para se dirixir á comisaría do porto e tivo unha visión que o sobresaltou. Era a dunha muller que viña camiñando cara a el paseniñamente, apoiándose nun caxato, cunha leve coxeira e cunha bolsa de papel na man libre. Vestía de maneira rechamante e levaba unha pamela de palla. Era ela, sen dúbida.

Cando se cruzaron deulle os bos días. Ela non lle correspondeu. Pero non lle importou demasiado, pensou que de seguro, ao rematar cos trámites, atoparíaa sentada no banco baleirando a bolsa de papel que portaba.

E así foi. Saíu con ansiedade da comisaría e cando estaba a piques de cruzar o paso de peóns que o conducía de novo ao parque observou que no mesmo banco que a outra vez estaba a muller da pamela de palla.

Achegouse e cando estivo preto dela parou dicíndolle:

—Alguén lles ten que dar de comer ás pobres, non si?

—Si —limitouse a dicir, sen nin tan sequera erguer a vista.

Non soubo como proseguir e axiña se decatou de que lle resultaría imposíbel iniciar unha conversa con ela, polo que se limitou a se despedir cortesmente.

Os luns a primeira hora tiña garda. Logo de comprobar que todos estaban nas aulas e que non había ninguén polos corredores, e non tendo que substituír a ningún compañeiro, marchaba para a sala do profesorado. Collía o xornal e abríao pola sección de deportes para saber os resultados do domingo. Pero ese día Antón, o compañeiro de historia, empezou a falarlle dos problemas que un compañeiro de departamento tiña co alumnado de terceiro. O relato da situación remataba coa mesma observación que todo o profesorado de certa idade facía nestes temas:

—Antes, cando eu estudaba bacharelato, estas cousas non pasaban, había moita máis disciplina e os alumnos respectaban máis os profesores que agora.

Guillerme desconectou automaticamente, estaba farto de que o único argumento que saía á palestra nestas ocasións era sempre a mesma referencia a un pasado tan utópico como irreal.

Cando quedou só asaltárono sen el querelo as lembranzas de estudante de bacharelato no instituto da súa vila natal.

Era o primeiro día do novo curso. Dentro da alegría que supoñía volver a encontrarse cos amigos de fóra da vila despois de todo o verán, estaba a preocupación polas novas materias coas que se tería que enfrontar. El era o que se di un bo estudante, pero receaba das disciplinas de letras, sobre todo do latín e do grego, polo que este ano tería que esforzarse un pouco máis se cabe.

O martes, a terceira hora, xusto despois do recreo, tiña a primeira clase de latín. Era a primeira vez que se enfrontaría coa lingua nai da propia, polo que estaba expectante. Formaron as ringleiras por cursos no gran vestíbulo de entrada e subiron silenciosa e ordenadamente ás aulas. A súa era grande, luminosa, cun estrado no que se asentaba a mesa do profesor e que se estendía por todo o ancho do enorme encerado. Sentada na cadeira e cun caderno de notas aberto enriba da mesa observaba con disimulo a chegada dos alumnos a profesora de latín. Agardou a que todos sentaran e sen mediar máis palabra comezou a pasar lista. Cando rematou indicou a páxina do libro de texto por onde o tiñan que abrir, ergueuse, colocouse no centro da tarima e empezou a recitar de corrido o tema 1:

-El latín es una lengua flexiva. Esto significa que señala las funciones sintácticas de sustantivos y adjetivos mediante desinencias añadidas al lexema. Las variaciones que presentan sustantivo y adjetivo reciben el nombre de casos. En latín existen 6 casos (nominativo, vocativo, acusativo, genitivo, dativo y ablativo) y un caso residual del ablativo (locativo), que solo tienen los nombres de ciudad de la 1ª y 2ª declinaciones. Cada uno de los casos se utiliza para una o varias funciones sintácticas…

Os rapaces ficaron abraiados ante tan sorprendente demostración memorística. Non faltaba nin unha coma, reproducía a lección a tal velocidade que non eran quen de seguir o seu ritmo.

Despois duns minutos iniciais e pasada a sorpresa, alguén lle fixo unha pregunta referida ao nominativo. Ela, sen se inmutar, sen cambiar o xesto, sen moverse nin o máis mínimo da súa posición inicial, coas súas mans entrelazadas, rebobinou e iniciou a súa alocución no principio do parágrafo que falaba do nominativo. E así toda a clase.

O xoves, tamén a terceira, tiveron a segunda clase. Máis do mesmo. O único cambio foi que ao final mandoulles un par de exercicios para a casa. Pouco a pouco os rapaces fóronse decatando da timidez da profesora e de que o seu carácter feble lle impediría controlar a clase. Os actos de indisciplina foron aumentando e cada vez se tornaban máis pesados. Ela, por algunha estraña razón, non daba parte do sucedido á xefa de estudos ou ao director, polo que os alumnos se facían aínda máis ousados e proseguían as burlas.

Rematou o curso e nunca máis se soubo da profesora.

Chegado a ese punto, Guillerme pensaba en que el nunca se burlara dela, que sempre fixera os deberes, que nunca lle preguntara nada para que tivese que coller o fío da lección de novo, que sacara sobresaliente…, como argumentos que mitigasen os remorsos que agora mesmo sentía.

Preto do mes de decembro volveu polos xardíns e por moito que mirou non viu a ningunha persoa que se aproximase a aquela que buscaba instintivamente cada vez que pasaba por alí. Xa de volta para a casa, aproveitou para mercar o pan do día e entrou nunha tafona. Había unha persoa antes ca el, unha muller cun pano que lle recollía o pelo, mercando medio molete. Había algo nesa muller que o inquietaba. Pensou que cando acabara podería vela de fronte e saír de dúbidas. E así foi, era a muller do parque. Unha nova oportunidade se presentaba.

—Bo día. —díxolle educadamente.

Ela non lle respondeu, aínda que esta vez o mirou de esguello.

Ao saír da panadería, Guillerme mirou para dereita e esquerda buscándoa. Pareceulle vela xa ao final da rúa en dirección ao parque. Dende lonxe percorreu o mesmo camiño ca ela e observou como sentaba no mesmo banco que noutras ocasións e seguía o mesmo cerimonial para alimentar as pombas e os paxariños. Non tiña présa, polo que decidiu sentar nun banco afastado para observar.

Imaxe superior: Ilustración de Eduardo Manuel Seoane Riveira
Nesta imaxe: Ilustración de Carmen Castelo
 
 

Cando rematou de esmiuzar gran parte do molete de pan ergueuse amodo, abotoou a gabardina e marchou. Xa non andaba axudándose do caxato, así que camiñaba con máis rapidez. Cando alguén se aproximaba tiña a precaución de separarse ata o límite da verea, establecendo a maior distancia posíbel.

Agardou a que o semáforo se puxese en verde e cruzou polo paso de peóns. Logo meteuse por unha rúa estreita e xa lle perdeu a pista. Seguramente viviría nunha das casas que rodeaban o lugar. Eran casas grandes, ben situadas, algunhas un pouco deterioradas polo paso do tempo e o pouco mantemento, pero zumegaban un pasado esplendoroso.

Guillerme marchou para a casa cavilando no que acababa de vivir. Unha mestura de sentimentos o embargaban e non podía deixar de pensar na soidade e en como na cidade, paradoxalmente, malia estarmos rodeados de tanta xente, podemos atoparnos completamente sos.

En xaneiro, logo das vacacións de Nadal, recibiu con gran ledicia a invitación para asistir como exalumno aos actos de conmemoración do cincuentenario da creación do instituto da vila no que realizara os seus estudos de bacharelato. Por ese motivo, Guillerme asistiu o día 20 de abril de 2002 ao xantar conmemorativo. Tería a ocasión de ver moitos anos despois os seus compañeiros de estudos.

Quizais foi o destino quen o sentou na mesa a carón de don Antonio, o profesor de Ciencias Naturais de quen gardaba tan bos recordos.

—Ola, don Antonio, non sei se se acorda de min despois de tantos anos…

—Si, claro que si. Es Miramontes, creo que che dei clase de ciencias naturais en terceiro. Pero que é iso de don Antonio, atúame por favor, creo que somos colegas, non?

—Si, vostede…, digo ti…, é que se me fai raro tratalo de ti… Ti fuches a razón principal pola que eu me decantara por estudar ciencias e converterme en profesor. Sempre seguín o teu exemplo.

—Canto me alegro, saberás pola túa propia experiencia que estes momentos, este recoñecemento dos teus exalumnos é a meirande satisfacción que un docente pode ter.

E neste ton tan amigábel foi transcorrendo o xantar. Na sobremesa, Guillerme compartiu as súas reflexións verbo do tema da disciplina nos centros de ensino e falou precisamente dos argumentos esgrimidos non había moito tempo polo seu compañeiro de historia. E puxo sobre a mesa o caso da profesora de latín que el tivera no instituto.

—Antonio, ti debes lembrarte dela xa que tamén eras profesor do instituto nese tempo. Era unha profesora nova, moi tímida e que tivo bastantes problemas de disciplina co seu alumnado.

—Refíreste a Conchita? Si, claro que me acordo.

—Efectivamente, dona María Concepción, agora me lembro!

—Eramos os dous profesores non numerarios e ademais os máis novos de todo o claustro —re-cordou don Antonio.

—Era remisa a relacionarse con calquera compañeira, e menos cos homes. Sentaba sempre no curruncho máis acochado da sala, nunca iniciaba unha conversa e cando respondía, facíao con monosílabos. Nunca te miraba aos ollos e cando se sentía observada ou querían metela nas charlas sempre marchaba sen mediar máis explicación que un tímido adeus —proseguiu.

—Sempre me chamou a atención a maneira que tiña de fumar, facíao de maneira compulsiva, apagaba o cigarro esmagándoo ben no cinseiro e gardaba as cabichas no bolso.

—Cando intuín que o estaba a pasar mal, achegueime a ela e ofrecinlle apoio, pero non recoñeceu a situación e limitouse a me dar as grazas
—confesou con gran pesar.

—E soubeches máis dela? —preguntoulle Guillerme, consciente de que entre ambos os dous estaban a abrir un cofre que gardaba con tres cadeados antigos sentimentos de profundo desconsolo.

—Si, de maneira casual. Cando o ano seguinte me contrataron noutro instituto coincidín cunha profesora de latín que ao saber que eu estivera neste instituto o ano anterior preguntoume se coincidira con Conchita. Ao dicirlle que si díxome que ela fora compañeira de carreira, a única coa que se relacionara esporadicamente. E tirando do fío foime contando a súa historia.

Segundo ese relato, a vida de María Concepción estaba marcada pola traxedia que lle supuxo ser orfa de nai dende os quince anos. Era filla única dun matrimonio formado por un dos avogados máis recoñecidos da cidade e pola sobriña dunha muller con título nobiliario. Criárase nos salóns das casas máis ricas da cidade, pero tamén máis rancias, en todos os sentidos. Soamente a relacionaban coas nenas do seu igual e recibiu a clásica educación formal e feminina interna nun colexio de monxas de moito prestixio.

Cando estaba cursando os estudos de bacharelato faleceu de súpeto a súa nai, o seu único sustento emocional e afectivo, e entrou nunha profunda depresión. Pechouse en si mesma e apenas se relacionaba con máis persoas que o seu pai e familiares. Despois de perder o ano, iniciou de novo os estudos, e aínda que non tiña gana de facer nada, o pai empeñouse en que tiña que facer unha carreira e a máis axeitada para ela, segundo as monxas, era a de linguas clásicas. E así foi, pasou pola universidade con moi bo expediente pero sen cultivar amizades. Xa rematada a carreira tivo un pretendente polo que sentía afecto, pero, non se sabe moi ben por que, as cousas torcéronse e volveu a quedar soa.

Cando empezou a traballar como profesora de latín e grego no instituto pensaba que coñecería outra xente e que a súa soidade remataría, pero a súa experiencia como profesora foi fatal. Era incapaz de controlar o alumnado e pasouno realmente mal. Non é de estrañar que abandonara o traballo ao rematar o curso. Ademais un ano despois faleceu o seu pai.

Logo dun conmovedor silencio, Guillerme contoulle o que lle acontecera nos xardíns da cidade había uns meses. Faloulle da muller que lle daba faragullas de pan ás pombas e dos tres encontros que con ela tivera.

—Agora xa sei por que me resultaba tan familiar! —confesou.

—E que vas facer a próxima vez que a vexas? —preguntoulle don Antonio.

Logo de pensalo un momento, Guillerme, entristecido e apesarado contestoulle:

—Dicirlle: «bo día teña vostede, dona María Concepción». E agardar a súa reacción, supoño.

Partillar

Deixa unha resposta

O teu enderezo electrónico non se publicará Os campos obrigatorios están marcados con *