Javier García Pena
 |
Oito mans e catro bocas, en roda infantil, corean machaconamente” Orixinal de Manuel Suárez de Concha |
O mundo, con ser tan grande, produciu un só Xesucristo, un só Gardel, un único Da Vinci, unha irrepetible Sada, unha sen par casa de As Figueiras…
Hoxe é unha velliña riseira que quere condescender cos seus netos, quere permanecer. Pero quedou cega e retorcéronlle o pescozo. A ela non lle importa; a pobriña todo o tolera.
A súa cabeleira de roxa tella encaneceu en chapas de Dolmenit. Construcións sen personalidade priváronlle da súa centenaria visión sobre a fermosa ría de Sada. Os seus ollos só se detiñan cruzando a ría, en Miño…
Moito despois retorcéronlle o pescozo e agora mira fixo ao veciño camposanto. E alí está, como unha ancianiña encorvada polo peso dos seus propios ósos.
Con todo, houbo un tempo de nenos en que ela ría, forte e lozana. Para a ría o sol iluminaba o seu branquísimo corpo; dos seus ollos con forma de xanelas pendían as súas pestanas que parecían flores en macetas. A súa boca, imitando unha porta sólida de dúas follas horizontais, só se entornaba.
Nin cando os seus moradores ían á Coruña foi necesario amordazarla, sempre sorría.
E traspoñendo o seu limiar? A maxia.
Fortaleza romana, castelo encantado, forte ianqui, campamento de Oso Gris, barco viquingo, castro celta, coto do Jabato, do Capitán Trueno, casa de Pascual criado leal, refuxio de Carpanta, o da fame prodixiosa… pero, sobre todo, solar sagrado dos Lameiros.
Do bisavó atrevido que esixía pago de peaxe, en bicos, ás mozas.
O mesmo que «lle comeu a orella ao mouro».
Do caldo galego con unto e grelos, da artesa abundante e a cociña ampla, cálida e congregante; de nai nova con mans durísimas e tenras, con brillante trenza recollida en moño e o loito perpetuo…
E a horta, entón?
—Rubito, miz, miz, Rubito, toma, cóme un mocarte, onde estás?
Rubito… Coméronte os xitanos, lémbraste?
Si, aqueles que tiñan un circo pequeniño con cans artistas, que facían teatro imitando e vestidos de persoas, camiñando sobre as súas patas traseiras.
E… os pobriños, tiñan fame… Os xitanos, digo. Nin a pel deixaron…
En que estaba? Ah, si! A horta…!
A horta, co seu pozo de profundidade aterradora, co seu pilón e a súa roldana escandalosa, o seu xeo que lle diciamos auga, avaros, para que ninguén soubese que tiñamos neve en pleno verán.
A horta, onde sucumbiu o cuco, que quedou convertido en estatua na súa poliña vernizada.
A horta, perfumada coas súas (nosas) maceiras, pereiras, pexegueiros.
Pero… Escoitade…! Son dúas nenas que cantan:
—«Un rey tenía tres hijas, vida del alma, las tres como tres rosas…».
Vellísimos corros medievais.
Súmanselles, agora, dúas voces de nenos:
—Están a facer unha casa, droli, droli, drolidrá, ás beiras do mar, colibití, colibitá…
O inocente cuarteto prosegue:
—En un ligero bajel, juguete del temporal…
Oito mans e catro bocas, en roda infantil, corean machaconamente:
—Mes de mayo, mes de mayo, y mes de la primavera, y mes de la primavera, cuando los Quintos Soldados se marchan para la guerra, …
Logo, sen tregua:
—¿Dónde vas Alfonso Doce, dónde vas, triste de ti?
E conclúen:
—Ahoraá questaámos soolós, vamos acontar mentiras, tralalá, vamos a contar mentiras, tralalá…
As voces dos nenos apáganse e a vida disgregaraos.
Rosamary é a sobriña dos tres irmáns Pilar, Fernando e Javier, os dous últimos máis pequenos que a súa sobriña. Só Rosamary viu envellecer á casa de As Figueiras.
E, ás veces, nalgunhas tardes de verán, vai á horta e baixo unha caduca maceira suma a súa voz a outras que só ela escoita e repite, machaconamente: «Están haciendo una casa, droli, droli, drolidrá, a las orillas del mar, colibití, colibitá…».
E o vento sur, que sopra erizando a pel da mar, faille coro, traendo no seu alento salgado, alén do océano, tres voces xa cascadas, que tamén machucan:
—Ahoraaaá, questaaámos soolós…
