Quijote
Había xa varios días que a Xurxiño non o deixaban pasar a ver ó seu avó –¡Co que lle gustaba acuruxarse con el na cama para escoitar as súas historias!–. Ó parecer tiña non sei que dor e non se lle podía molestar. De xeito víase dende entón un rebulir de xente entrando e saíndo daquela estancia coas caras moi serias, e iso estrañáballe pois co avó non era doado enfurruñase. Nun preciso momento, a súa nai e algunhas outras mulleres comezaron a chorar, e Tía Lolecha, como se a escorrentasen os demos, levouno moi axitada para a casa dela.
Xurxiño comprendía que algo grave tería pasado mais como nada lle dixeran non se atrevía tampouco a preguntar. O caso é que pasou dous días na casa de Tía Lolecha máis agasallado do que era normal. Así que de nada podía queixarse se non fora que votaba de menos os acuruxes co seu avó. El contaba as historias con tanto realismo e seguridade que ninguén podería sospeitar que no fosen certas. A Xurxiño gustáballe sobre todo escoitar como narraba aquelas imaxes coas que describía tan detalladamente mundos descoñecidos, cidades descoñecidas, cousas descoñecidas, seres descoñecidos… A súa imaxinación e fantasía non tiña paraxe. Ou era realidade…? Certamente o avó tiña moita labia e un gran sentido do humor, polo que non sería de estrañar que lle tomase o pelo a calquera dando por certa algunha que outra mentira piadosa. O que non se pode esquecer é que foi un dos máis recoñecidos antropólogos de todos os tempos e percorreu os máis insospeitados recunchos do mundo enteiro. Así que, fora verdade ou mentira o que contara, daba gloria escoitalo porque falaba como os anxos.
Cando Xurxiño retornou, nada cambiara na casa non sendo aquel barullo de xentes dos últimos días. Non botara a esquecer ó seu avó ata que a nai, colléndoo no regazo, díxolle moi triste:
–“Ai meu caravel! Non imos volver a ver ó teu avó; foise vivir ó Ceo.”
Aquilo amolouno moito. El non sabia que cidade era aquela do Ceo, pois o avó endexamais lle falara dela. Non ía perdoalo nunca! Mira que non lle ter contado nada daquel sitio…! Abofé que tiña que ser marabilloso, cando o escollera para ir vivir. Ademais, como marchara sen nin sequera dicirlle adeus? Tanto “Meu rei, como te quero…!” e logo nin un triste bico de despedida.
En canto ficou máis acougado, púxose a pensar como podería descubrir o lugar onde atopar ó seu avó. Repasou mentalmente todos os fermosos sitios dos que lle tiña falado, por mor de atopar algunha pista, pero non recoñecía a máis mínima referencia coa palabra Ceo, por ningures. Removeu os armarios e caixóns da alcoba do avó onde gardaba as súas cousas, e nada. Non sendo unhas cartas e un álbum con fotos moi antigas, nada aclaraba nada. O que si lle interesou foi unhas filminas que estaban nun alongado estoxo de cartón duro. Probou a velas acercándoas á pobre luz da lámpada da mesa de noite, pero pouco se vía. Entón, veulle á memoria unha especie de caixa con luz coa que tiña visto fedellar ó avó poñéndolles eses anacos de plástico para velos agrandados nunha parede. Así que foise decidido para o faiado confiando en atopar o tal aparato no medio das cousas que por alí andaban sempre perdidas. O faiado, a Xurxiño, dáballe un pouco de medo, pois a pequena luz que o alumeaba o único que facía era proxectar sombras naquel tebroso lugar cheo de teas de araña. Ademais, dáballe un pouco de noxo o cheiro a humidade e a rato mesturados co desacougante son do rular das pombas que alí se escoitaba de seguido. Mais, como o que lle importaba, por enriba de todo, era resolver as súas dúbidas, deixou a un lado os medos e púxose a remexer naqueles trastos vellos cheos, todos eles, de po. Pasou ben tempo escudriñando todo aquilo, pero non atopaba nada ata que descubriu o baúl do avó. Xa oíra falar daquel caixón xigante, pero non podía sospeitar que verdadeiramente fora tan grande. O caso é que puido abrilo, e cando viu todo o que alí había, percibiu –coma un belisco– a súbita emoción de quen descubre un auténtico tesouro. Foi desenterrando do seu acougo de anos, moi minuciosamente e sen esbarrelar nada, todos os cachifallos e documentos que se atopaba. Alí estaba a caixa con luz que andaba a buscar, pero xa era o de menos. Naquelas cousas do baúl do Avó estaba a recoñecer as excitantes e sorprendentes aventuras que lle escoitara contar da súa vida. Había unha especie de libro grande con moitos planos. Outro tiña debuxos onde aparecían uns animais estraños. E moitas follas manuscritas, atadas cuns cordeis, parecían conter a detallada narración dunha longa historia. Agora si que esquecía ó Avó. Como lle gustaría telo a carón del nese momento explicándolle todas aquelas marabillas que alumeaban diante dos seus ollos. –”Xa mo explicará cando o atope”–, díxose, e coas mesmas volveu a colocar ordenadamente todo no seu sitio, agás a máquina das filminas que a levou con el.
Non sen pelexar o seu, conseguiu poder ver proxectadas, na parede da súa habitación, as filminas que achara no alongado estoxo de cartón. Calquera neno asustaríase moito vendo o que tal alí se vía. Xurxiño, aínda que xa estaba afeito as descricións sorprendentes que escoitaba a miúdo nas historias do avó, non deixou de sobresaltarse. Aquilo era un descubrimento!
Naquela parede, ían aparecendo imaxes tan insospeitadas que nin as mentes máis cheas de fantasía poderían adiviñalas. Víanse fotos duns seres raros vestidos como os nosos homes o as nosas mulleres, inda que tiñan máis brazos e máis pernas ca nós. Semellaban formigas, pero ninguén podería dicir que o foran. Algúns deses seres xuntábanse e saudaban sorrindo á cámara. Víanse a esgalla polas rúas dunha cidade con edificios semellantes aos nosos. Non había beirarrúas e tampouco vehículos nas estradas, non sendo unha especie de paxaros xigantes que voaban por enriba dos edificios levando seres deses no lombo. Chamaba a atención a trasfega incesante que se vía nunha grande lagoa onde navegaban barcazas que semellaban cascas de noces xigantes. Daba a pensar que na lagoa facíanse toda clase de trocos comerciais. A Xurxiño, aquela revoeira de barcazas cos seres aqueles estraños releando entre eles, recordáballe moito ó Feirón de Sada no que tiña estado coa nai, mais non entendía como este se facía no medio da auga.
Xa estaba a cansar de ver filminas cando se apercibiu do letreiro que, na fachada dunha tenda que alí se vía, poñía:
O CEO
Pasteis divinos
–Atopeino! Atopeino! Xa sei onde está o Avó! –Gritou, entón, Xurxiño cheo de ledicia.
Pero axiña fuxiulle a repentina euforia… Descubrira a cidade chamada Ceo, pero onde estaba? Como chegar ata ela?
Íanselle pechando a portas da imaxinación. Non atopaba camiños novos cando, de súpeto, viulle una luz. Deulle ó botón de cara atrás da maquina das filminas, e foi volvendo a ver unha tras outra ata chegar á que buscaba. Alí estaba! Como no se dera conta…? Aqueles tubos xa os vira…!
No fondo da palleira, agachada detrás dos mollos de palla alí amoreados, o Avó tiña unha maquina amañada por el con retallos de chapas vellas, tubos de plástico, cristais de calquera cousa e un sen fin de chatarras. Naquela cousa, o Avó, estragaba o tempo facendo non sei que. Nunca xamais permitiu a Xurxiño fuxir, canda el, a ese tempo estragado. Polo que, a pesares de telo intentado ben veces, non foi quen de adiviñar o que tal se cocía dentro do trebello aquel. Semellaba o confesionario do señor cura, so que máis abovedado e cuns tubos longos e gordos que se afundían no chan da eira. Os mesmos que aparecían nas filminas.
Logo daquela revelación, e sen pensalo dúas veces, foise “escopeteado” cara a palleira. Non sería doado esborrallar todos os atrancos que tiña posto o Avó coa intención de agachar o seu segredo e impedir que ninguén puidera pasar. Pero coñecía dabondo o xeito dos seus enganos e manías, polo que púxose a elo convencido de que, desta, ía logralo. E así foi, máis cedo que tarde estaba dentro daquela cabina estrafalaria. Aquilo parecía que o amañara o mesmo Xulio Verne. Tiña dúas xanelas redondas coma as dos barcos e uns ocos cuns cristais moi grosos dos que partían uns tubos que ían soterrarse no chan da palleira. Ata onde chegarían aqueles tubos?
Alí había billas, pancas, cables, volantes, lámpadas por tolos lados e un panel con chaves con pequenos letreiros debaixo delas. Pero por máis que fedellou nas pancas, chaves o cousa que fora, alí nada se moveu nin nada pasou. A Xurxiño se lle acordou que o Avó sempre ía prender un xerador que tiña no alpendre, antes de meterse naquela maquina do Demo. Así que foise para o alpendre e arrancou o xerador. Cando voltou, pensou que a cabina toleara. Luces de todos os cores acendíanse e apagábanse sen acougo e aquilo semellaba moverse máis da conta. Pero polo menos algo adiantara, víase claro que o xerador conectábase directamente coa máquina e poñíaa en funcionamento.
Xurxiño sentouse na cadeira de brazos, fronte ó panel de mandos, e púxose a ler nos letreiros das chaves por ver de ser capaz de axeitar un pouco aquela toleira de movemento. Nada puido facer, pero tras xirar unha das chaves encomezaron a soar uns altofalantes por onde se oían voces alporizadas berrando: “A panca roxa! A panca roxa! Sóltaa! Solta a panca roxa!” Non entendía nada pero polo que fora botoulle unha ollada as pancas e precisamente so unha era roxa. Foise a ela, moveuna, e como por arte de maxia, nese mesmo instante, relaxouse toda aquela marfallada en movemento.
–Ai Xesús! Pero como prendiches a panca roxa? Quéresnos afogar? E ti quen es? – Escoitouse polos altofalantes, e Xurxiño desconcertado contestou:
–Son eu, Xurxiño!
–Bota unha ollada polo tubo azul!– Dixéronlle.
Xurxiño mirou polo oco do tubo azul, onde os cristais grosos ampliaban o que por alí se vía, e pegou un brinco do susto que levou. Alí aparecían os seres aqueles con catro brazos e catro pernas das filminas so que agora movíanse e lle estaban a falar. Co brinco, rompeu non sei que, e os altofalantes deixaron de soar. Mirou por outros tubos e cada un deles mostraba unha parte diferente de aquela cidade soterrada. Era o mesmo que xa vira nas filminas pero existía verdadeiramente. Aqueles seres falaban, aquela cidade estaba alí, agachada tralo fondo da palleira, ó longo do chan da eira.
–Onde está o meu Avó?– Preguntoulles aos seres do tubo azul, pero aínda que eles afanábanse en falarlle xa non escoitaba nada, e no era capaz de entender o que lle estaban a dicir cos xestos. Dáballe o mesmo, xa descubrira que a cidade chamada Ceo estaba alí debaixo soterrada e so iso lle importaba. Preguntábase como fora quen o Avó de chegar ata alí abaixo e, por enriba, facerse pequeno coma aqueles seres. El tamén quería ir para aló e tentouno fedellando de novo en toda canta chave ou panca se atopou. E outra vez a cabina toleou so que agora, nin coa panca roxa nin con nada podía parar aquilo. Ase que deixouno quedar e foise ó alpendre por un sacho e unha pa. Se lle ocorrera facer un pozo no chan do fondo da palleira por onde chegar ata cidade agachada Así que cavou e cavou sen acougo. Namentres a máquina toleaba cada vez máis exaxeradamente sen que a el lle importase. Xa case que lle parecía ver algo como luz na súa escavación cando un gran estoupido esnaquizou: pozo, máquina e media palleira.
Endexamais ninguén volveu a ver a Xurxiño e tampouco ninguén puido entender o que tal alí pasara.
