O TRANVÍA

Quijote
Imaxino que xa non haberá ningún sadense que houbese coñecido a Farruco de Piñeiros, un rapaz miúdo e avivado, da parroquia de Meirás, de quen meu avó tenme contado máis dunha historia.

Farruco naceu nos albores dos gloriosos anos vinte, pero a súa vida non principiou, por certo, moi ateigada de agasallos. A nai morría por mor do seu nacemento e, inda que o pai coidouno o mellor que soubo, naquel fogar humilde no que caera non había moitas sobras das que se aproveitar.

Como vivían nunha casa illada, Farruco foi un neno sen moitos amigos cos que xogar, polo que a natureza desenrolou nel fortes doses de observación. Sempre andaba a argallar nos niños dos paxaros, nos buracos de todo canto bicho atopaba na terra, e non quedaba can, gato, conexo, galiña ou calquera animal que se achara, que nos saíra escaldado dos seus atravesados experimentos.

“Sempre andaba a argallar nos niños”. Orixinal de M. Suárez de Concha

Por seres soamente dous na casa, Farruco tivo, dende moi cativo, que axudar a facer as tarefas do fogar. Mais con todo o seu pai, que, sendo labrego, tiña moito que arranxar no campo, limpaba a casa, facía de comer, pasaba o ferro e mesmo cosía, ou remendaba calcetíns con aqueles ovos de madeira tan feiticeiros. El, daba de comer aos porcos, muxía a vaca, lavaba os cacharros e facía tódalas cousas que calquera neno probe facía nas casas das aldeas… menos ir a escola. –“Non se pode ir folgar a escola cando hai tanto que arranxar na casa!”– Dicían decotío aquelas xentes maiores e analfabetas. Farruco, pensaba que verdadeiramente co que tiña perdido moito o tempo era pastando as bestas.

Xa coñecía, pola súa propia experiencia, todos os segredos da vida cotiá, pero esquecía algo máis… Quería saber das cousas que lle tiña falado o crego, e botaba de menos non poder ler aqueles fermosos libros cheos de debuxos que ollaba na vila. Por iso, aínda que tiña un bo anaco camiñando, encantáballe atopar calquera pretexto polo que ter que baixar ata Sada. Alí sentíase outro neno. Ver todas aquelas vitrinas ateigadas de tentacións (aínda sabendo que non haberían de ser para el), facíano revivir. Acostumado a caldo de cote, patacas, touciño e como moita delicia: unha mazá asada, os doces da Pastelaría “Del Valle” semellábanlle de outro mundo. Sempre quedaba alí pegado ao cristal do escaparate, cos ollos aparrulados, imaxinando cal de aqueles pasteis escollería. A dona, a señora Amparo, compadecíase e saía ata a porta para ofrecerlle un. Claro que tan só lle daba dos de: “de a perra”, mais aquilo era unha festa para Farruco que ben o agradecía, a pesares de que, avergoñado, saíse correndo case sen das as grazas.

“os doces da pastelería Del Valle”. Orixinal de M. Suárez de Concha

Un bo día, seu pai díxolle de súpeto: –“Colle o xabrón que ímonos bañar ó rio para quedar ben limpos. Temos de poñer a roupa das festas e baixar a Sada, que din que chega o Tranvía”– Abofé que aquilo sorprendeulle moito, pois, coma non fora por ir a feira, era ben raro que deixaran o labor… e menos para ir vagar.

As veces semella coma se o destino artellara os camiños ó seu xeito…!

O día da chegada do tranvía a Sada, marcaría un antes e un despois na vida de Farruco. Dende entón non podería ir a vila e pasar sen velo. Quedaría gravado para sempre no seu recordo ese día de barafunda, cos balcóns e as rúas cheas de xente recibindo aquel xigante con rodas. Endexamais vira tanto señorito xunto. Baixaban daquel vagón ateigado, moi estirados eles, cuns traxes escuros e zapatos de charón ben relucentes. Todo o mundo mostrábase encandeado con aquel acontecemento. Os comentarios, que rulaban sen acougo, éranche do máis variado e absurdo que se poda pensar: que se aqueles homes ían traer a república, ou que se aquel Tranvía levábache ata América…

O xeito de poder chegar a América subido naquela modernidade, como escoitara, espertou en Farruco o desexo irrefreable de facer dito viaxe, ata que mesmo se converteu nunha obsesión. Agora esquecía o labor de continuo. Eran constantes os enfados do seu pai polas falcatruadas que facía, por mor de ir ver como partía cara América aquel carruaxe máxico. Cerraba os ollos e víase sentado no banco dun tranvía que rodaba por enriba de raís brancos. Un tranvía que cruzaba o Atlántico nas nubes dun ceo azul, mentres o sol, agarimoso, escintilaba o pendurado movemento daquela estrutura. Logo, ía baixando vagaroso ata parar na estación dunha illa chea de palmeiras e longas praias de area branca. Alí, uns rapaces negriños recibíano con moita ledicia. Ían case nus, mais polos grosos colares de ouro cos que se adornaban, xa se vía que non eran fillos de pobre. Axiña, levábano ata un inmenso palacio de cúpulas douradas onde vivía o señor de todo aquilo que estaba esperándoo. Sentábanse a xantar, e unhas fermosas bailarinas danzaban para eles e servíanlles os mais deliciosos manxares que se poida imaxinar. Pero curiosamente, xamais as súas fantasías voaban máis aló daquel luxoso salón. O empurrón de alguén, o bruído dalgunha besta ou calquera outra chamada ás tarefas, sempre rompía o seu divagar nese intre. Desexaba tanto que o soño se fixera realidade… Sen luxos, ni bailarinas, nin nada extraordinario! Só pedía poder subir no tranvía e chegar a América, coma aqueles veciños que vía marchar cas maletas. Aínda que non comprendese como se ían sen ganas, apoucados e chorando, se decontino escoitaba que América era a terra das oportunidades. Ademais, el tiña comprobado como algúns tornaran ben contentos e feitos uns cabaleiros.

Era visto que aquel neno non nacera para ser labrego!

Ao dono da libraría Castañeira, non lle pasou desapercibido o cativo que de cando en vez parábase moito tempo ollando os libros que tiña expostos. Un día díxolle que pasara e follease neles canto quixese. Dende aquelas Farruco non so desexaba tornar axiña a vila para ver o tranvía, tamén por ter de novo entre as mans aqueles fermosos libros cheos de debuxos. O libreiro foi colléndolle cariño e dáballe pena, vendo o interese que puña, que nos soubera ler. Foi entón a falar co pai del, pero, a pesares de canto puido contarlle e mesmo fantasiar, non foi quen de apealo da súa teimosía: –O neno non pode ir folgar a escola!– De tal xeito, que as cousas quedaron como estaban.

Pero o libreiro non ía a renderse. Coñecía a unha xove moi disposta que estudaba para mestra e foi canda ela. Contoulle todo o que puido daquel neno avivado que habían de axudar, e Francisca (que así se chamaba) encandeouse co reto que lle traía seu amigo. Aquela muller púxose a dispor de calquera anaco de tempo dos que o pequeno puidera ter, e pouco a pouco foille aprendendo letras e contas. De tal xeito que Farruco converteuse no primeiro alumno da que (non sen avatares), chegaría a ser no futuro unha ben querida mestra coñecida como: “Pancha”. Pero por mor dos atrancos, e como o tempo non perdoa, xa tiña cumpridos os catorce anos cando conseguiu domear os números e ler de corrido.

No camiño grande de Fontán, unha sociedade de emigrantes que viñan de Nova York, tiña aberto unha nova e fermosa escola. “Pancha” pensou que alí tería a mellor educación posible o seu alumno e foi falar cos tales colegas. Polos anos que tiña o neno e mailas súas dificultades de horario, custoulle moito á Mestra atinxirlle un oco naquela nova escola, mais foi quen de arranxalo. Farruco aprendía decontado. Aínda que dispuña de menos horas de estudo, obtiña mellores resultados que calquera dos seus compañeiros. Pronto fíxose querer, e puido compartir longos encontros con aqueles emigrantes que falaban de seguido das súas vivencias en Nova York. El escoitaba pasmado as cousas que contaban da cidade dos “rasca-ceos”. Cerraba os ollos e, como charetas da súa fervente imaxinación, espallábanselle, no inmenso foncho abovedado do seu ensimesmamento, as máis alucinantes imaxes que ninguén puidese adiviñar.

Obstinadamente, e ca irremediábel resignación do pai, Farruco foi dándolle máis horas ó estudo que as tarefas do campo. Pero, cando non pasaran nin tres anos dende o seu ingreso na escola, un bo día desapareceu. A ninguén dixo nada. De ninguén se despediu. Soamente ao revisor do tranvía, aínda que non estaba moi seguro, parecíalle recordar ver subir a un rapaz cunha maleta (o día que desaparecera), no primeiro viaxe da maña cara A Coruña. A Garda Civil e todos os veciños, buscárono ata nos máis insospeitados recunchos sen ningún resultado positivo. Endexamais nada se volveu a saber de Farruco. Aínda que o cura párroco de Meirás algo habería de saber, penso eu, pois o pai desabafábase moito as tarde-noites que lle viña ler unhas cartas que, se me antolla, poderían ser del. Ademais cando xa non foi quen de carretar máis saudade no corpo e finou, non foi soterrado coma un probe. Alguén mandara cartos ó crego cos que había de facerlle un panteón para cando morrese. Logo nunca houberon de faltar flores na súa tumba. O caso é que co falecemento do párroco, foise tamén, coma un segredo de confesión, calquera rastro posíbel de Farruco.

A verdade é que cando o tempo pasa vanse desvanecendo os sentimentos. Soamente agachamos no recordo aquilo que máis feriu o noso corazón, para ben ou para mal.

Pero as historias as veces repítense!

Din que na asociación de sadenses en Nova York souberan dun mozo que chegara alá, dende A Coruña, nun barco de carga e andara durmindo nas rúas. Polo visto, cando foron buscalo para axudarlle, ninguén o atopou e nunca máis souberon del.

Algúns vellos, meu avó entre eles, falaban dun home branco con fillos mulatos que ten vido polas festas da vila e paraba na casa do crego de Meirás. E din que un día, dende o púlpito, contou a historia dun home que chegou a una illa e que co tempo sería o xefe de aqueles salvaxes de raza negra. Claro que, segundo eles, falaba de evanxelización nunha desas fermosas parábolas que tan ben explicaba o párroco. Pero a min ninguén me afasta de que o crego algo calaba sobor de Farruco.
Partillar

Deixa unha resposta

O teu enderezo electrónico non se publicará Os campos obrigatorios están marcados con *