Nun dos seis lugares que compoñen a parroquia hai dous rueiros: o rueiro grande e o rueiro pequeno, tal é como os nomeian os viciños estando fora dêles, por haber máis fogares no primeiro que no segundo; e achando-se dentro do chan de calquera dos dous, referíndo-se ao outro, din-lle, o rueiro dalá. Nos dous rueiros non escaseaba a xente miuda; coa dun e doutro, xuntaba-se unha boa rolada déla. Entre a do rueiro pequeno había tres nenos, cuios nomes eran: Fiz. Roque e Liño. Os tres concorrían á mesma escola, indo e voltando sempre xuntos, por seren moi amigos e apegados compañeiros en todas as andadas e brinquedos.
—Tres diaños en figura de nenos —a alguén se lle ouvia dicir con eisaxero, ao vé-los a cotío en arrichante compaña.
Que eran tres anxos, tampouco un podía dici-lo. Pois os nenos, gozando de pleia saude, o común é de que sexan travesos, cousa que ben se pode considerar normal; e éles, ao estaren dentro de tais condicions físicas, eran á par de todos.
Ademáis dos enredos entre os tres ou entreveirados con outros rapaces, cada quen tiña o seu entretenimento particular.
Fiz, adoitaba andar cun cichote, xoguete que soia facer-se de bieiteiro, levando-o na cintura á maneira de quen leva un revólver; e con ele, cando atopaba a xeito a alguén do seu igual, a veces inda que fora de máis tempo, pá!, disparaballe na coliga unha pêlla ou unha bolina feita con papel húmido, apretado côs dedos, non salvando-se sempre dun bon retruque de man ou de pe, por ben lixeiras que tivera as pernas e por moito que erguera os calcañares para correr; tratando-se de rapazas, prefería cichar-lles auga nas orellas, pois adivertia-lle máis, escachando-se de risa, e facia-se tamén de menos coida-do para o seu peléxo.
Roque, non saía da casa sen unha funda pendurada do brazo, ceibando pedriñas a canto paxaro albiscara; e senon, ceibaba-llas a calquer cousa, polo que moita xente tiña probado a sua ponteiria, e sendo poucas as casas do lugar que non lles tivera roto algún vidro das fenestras, o que, nalgúns casos, custaba-lle boas azoutas de sua nai, cando chegaban con queixas a xunto déla e non tiña máis remedio que pagá-lo.
A Liño, tiraba-lle o debuxo, e soia pôr-se a facer figuras no chan, riscando as liñas cun anaco de tella que percuraba levar sempre consigo. Debuxaba casas, navios, animáis, caricaturas de persoas, unha cheia de cousas, que chamaban a atención da xente, gabando a sua abelencia artística, có que ele pillaba fachenda, comezando a por ao pe de cada debuxo as iniciáis do seu nome e apelido: un ele e un pe. Liño Parga.
Un certo día, a iso da caída da tarde, achando-se os tres no seu rueiro, fartos de tanto xogar ao piom e de enredar á saltacabana, sentáron-se arrimados á casa da señora Xila de Couce; Couce era o apelido do seu home, de nome Xoán, máis coñecido polo mal-nome de “Porqueiro”, o que lle viña herdado de seu abó, a quen llo habían posto por se adicar á cria de porcos; mais, ai! da persoa que se atrevese a nomeá-lo polo alcume diante do seu naris, que non lle quedaría chisca de gana de volver a facé-lo. E a Liño, nése intre, petou-lle debuxar no chan a figura dun porco; cando xa tiña arrematado e, por indicación de Roque, estaba-lle engadindo a botada dun cagallón, aparecen pola porta o “Porqueiro”, quen ao ollar o debuxo, cometeu a babiolada de se dar por aludido, pillando o neno por unha orella e ameazando-o:
—Agora mesmo borras iso do chan. se non queres que che arrinque a orella.
O neno, tremante de mêdo, respondeu tatexando:
—Ssss… sí. señor. Máis, ssss.. .solte-me a orella, que… que xa o desfa… fago!
Ao soltar-lle a orella, côs zocos dos pés esfregou os riscos do debuxo, facendo-o desaparecer.
—E se volvo a pillar-te debuxando a mesma figura diante da miña casa, non che vou arrincar unha orella, arrincarei-che as duas —indo-se para dentro.
Os outros dous nenos erguiron-se e achegáron-se ao amigo: como en atitude de solidarida-de, pousáron-lle unha man en cada hombreiro e, levando-o no meio, foron-se dali caladiños como petos.
Ao día seguinte pola maña, a parede da casa da señora Xila de Couce, pola banda do curral, apareceu cunha ringleira de pes pintados con carbón. Cando se ergueu o “Porqueiro” e ollou aquilo, virou-se doente, que se nêse intre tivera diante de si ao autor da falcatruada, pobre do seu coiro! Asaca por aquí, pescuda por ali, non logrou descobrir quen fóra; inda que o suspeitaba e sen trabucamento. Como non había probas de testemuñas, pensou e pensou ben, que seria mellor deixar morrer asín o asunto, non escarabellan-do máis nêle. Botou man dun trapo e esfregou con êle e meia ducia de pes que lixugaban a parede: despois, pasou-lle unhas brochadas de cal e, as poucas horas, a fachada da casa xa estaba limpa, locindo toda ela a mesma brancura de neve da vespera, sen que se notaran ren os riscos das devanditas letras, inicial do alcume que tanto o amolaba.
E o feito, en nengún da viciñanza deixou un mal zoño: todos seguiron risoños igual que sempre, ollando con agarimosa tenrura aqueles nenos, e contemplando pracenteiramente os seus brinquedos e axiordos, co que tornaban asallosa a imaxen do rueiro.
