Quijote
Pepe ou Don Xosé, coma sempre lle chamaron os seus alumnos, era mestre de escola. Un dos tantos e tantos mestres de escola da nosa Galiza rural que, máis preto da fame que da opulencia, entregábanse en corpo e alma a desbravar os intelectos dos nenos nas aldeas.
“Endexamais deixedes que vos leven onde non queirades ir. Ser vós mesmos! Loitade pola vosa liberdade! Sempre con dignidade e polo camiño recto”. Repetía e repetía acotío a uns nenos que aínda que por cativos non o entendesen, habíalles de quedar claro no futuro. El xa sospeitaba que, por mor das súas insistentes repeticións, deixaría gravados aqueles consellos na conciencia dos seus alumnos. Don Xosé, un home normal –nin moi alto nin moi baixo, nin moi gordo nin moi fraco–, era paternal cos seus pupilos. Non facía exames, pois coñecía os progresos dos rapaces traballando día a día con cada un deles. Nunca lles berraba. Falaba namoradamente, como falan os cultos, os seguros de si, os que coñecen as raíces das cousas das que falan. Non era de estrañar, polo tanto, que os nenos o adorasen.
Logo –coma Pepe–, coma cidadán de a pé, era desas persoas que che ofrecen confianza nada máis velos; dos que todos temos por unha boa persoa. Pepe era bo amigo dos amigos, aberto, familiar, falador, educado. Fora bo fillo e de seguro habería de ser bo pai dos seus se a vida llos dera, que non llos deu. Xamais rifaba con alguén e o seu intelixente sentido do humor era proverbial. Namorado coma un tolo da súa dona, non foi quen de resistir como debería a súa morte repentina e caeu nunha depresión de cabalo que lle transformou o carácter. Co falador que sempre fora, converteuse nun home introvertido. Cumpría –como non podería ser doutra forma nel– coas súas obrigas de mestre dun xeito correcto, mais agora, cunha tristura que encollía o corazón nada máis velo, limitábase a deixarse ir.
Ferido polo insomnio, que a dor dos pensamentos melancólicos lle trouxera, agarrouse á lectura como a unha táboa de salvación. Afeccionouse á Novela Negra e non había case tempo do día que non o empregase en devorar as páxinas daquelas historias. Foi mergullándose con tanta intensidade naquel mundo de intrigas e paixóns, que o levou a comportarse estrañamente, coma se dun personaxe daquelas novelas se tratase. Non tardou moito en deixar a escola. Pode que, pese a súa tolemia, non esquecera a necesidade de manter intacta a nobreza do comportamento nas obrigas e puidera darse conta de que non as estaba a cumprir como debería.
Entón, comezou a abandonarse en tódolos sentidos. Lavábase moi pouco, comía cando cadraba, non se afeitaba e agora, tremendamente delgado, a roupa bailáballe no corpo. Con cada novo personaxe da nova historia que lía, montaba unha versión propia na súa mente e intentaba levala á realidade. Tal grao de irrealidade chegaron a ter aquelas fantasías que mandou cambiar o nome da casa na que vivía : “Vila Rosa” polo de: “Vila do Inspector Martín”.
Sentindo a necesidade de vestirse coma un verdadeiro inspector, púxose a remexer no armario das cousas antigas, pois xa sospeitaba que alí ía atopar o que andaba a buscar. E atopouno. Alí, desprendendo olor a tempo pasado e humidade, descubriu un sombreiro, unha gabardina vella das que levaba seu pai, e unha pipa de pau de breixo do seu avó. Soamente con levar eses tres elementos enriba del, sentíase transformado no inspector Martín.
Moi pronto fíxose un personaxe popular. Non había día que non baixase –enfundado na gabardina longa co sombreiro calado e fumando a pipa de pau de breixo–, a deixarse ver pola vila de Sada. Percorría as rúas cun aspecto circunspecto, coma se estivese pendente de algunha cousa anormal que houbese de acontecer. De cando en cando levábase a man ó sombreiro para saudar, maiormente as mulleres ás que, por un intre, lles dedicaba un sorriso. Ás veces, de súpeto, –coma un posuído, coma un can ulindo un rastro de cadela en celo–, escudriñaba cunha lupa que sacaba do peto os obxectos máis insospeitados co ánimo de atopar calquera indicio ou pegada sospeitosa.
A xente, se cadra, ríase máis con el que del. E como non deixaba de ser un home culto e ben educado, non ofendía a ninguén e maiormente era querido por todos os seus veciños. Pero un bo día a cousa púxose moi seria, tanto, que a piques estivo de que o esnaquizasen cos golpes e patadas que levou pola súa manía de investigar e facelo onde ninguén lle mandaba. O caso é que se meteu na igrexa parroquial unha tarde que estaban a celebrar un funeral de corpo presente. Nin curto nin preguizoso, foi dereito ó cadaleito, levantou a tapa que non deixaba ver ó finado, e púxose a rastrear o cadáver coa súa lupa. Así que, entre as imprecacións ameazantes do párroco e os berros dos alí congregados, os parentes do defunto botáronse a el alporizados, co que levou unha boa quenta mentres o sacaban a empurróns fóra da igrexa. Un antigo alumno del, Xurxiño, pasaba nese intre pola rúa e, vendo as que lle estaban a dar ao vello mestre, parouse a defendelo. Xa a solas con el, sentouno nun banco do adro e aínda andaba a avaliar os danos naquel corpo esmendrellado, cando aquel fato de homes alporizados volveu cara eles. Xurxiño, moi asustado, púxose diante de Don Xosé para impedir que o volvesen a mancar. Pero aqueles homes viñan agora con outras intencións.
–E como sabías tal? Quen cho dixera? Quen fixo semellante cousa? De quen é a culpa? Cando o soubeches? –non paraban uns e outros, o párroco incluído, de facer preguntas a aquel home machucado que non entendía que lle estaban a preguntar. Polo visto, o morto do
–Que quere dicir vostede co de “moi vivo” –interpelouno de novo o xefe inspector.
–Moi sinxelo, querido colega -contestou enchéndose coma un galo-, quen tiña que estar na caixa simulou que morría, coa complicidade de alguén e de algunha sustancia catatónica, e logo cambiouse polo moneco.
–E Vostede xa sabe quen vén sendo o morto e mailo cómplice?
–Elemental, meu querido colega. Elemental. O morto, que tiña que estar morto, xa se sabe quen tiña que ser; e o cómplice ten que ser algún achegado pertencente á funeraria.
O comisario mandou ir facer unha inspección ó tanatorio e os encargados de facela tornaron sen ser capaces de descubrir nada. Nin o dono, nin o encargado, ni ningún dos empregados semellaban non ter nada que ver con aquel enredo. Pola contra, mostrábanse tremendamente anoxados por canto podería afectar ás súas reputacións, presumindo, coma presumían, dunha irreprochable profesionalidade todos eles e da seriedade demostrada da súa empresa despois de moitos anos de servizo. Logo de non achar nada no entorno da funeraria, foron chamando, un por un, ós familiares do suposto finado. Pero tampouco nada. Ninguén tiña o máis mínimo coñecemento das amañadas do seu parente nin se lles ocorría ningún motivo polo que puidese ter interese en enganalos finxindo a súa morte. Pasaran xa varias semanas dende o día do funeral e a policía atopábase no mesmo punto de partida. Sen ter encontrado nada novo por onde dirixir a investigación, o comisario mandou volver a chamar a Don Xosé. En canto se encontrou con el de novo, faloulle dos resultados negativos das distintas investigacións levadas a cabo polos axentes do seu equipo policial e rogoulle que lle botase unha man, se era posible, na dita investigación pois aquela non arreaba. Don Xosé, moi afagado, aceptou o reto sen pensalo dúas veces, pero esixiu un despacho, unha placa de inspector e un carné co nome de “Inspector Martín”. O comisario concedeullo e puxo ás ordes do estreado “Inspector Martín” ó resto de axentes da comisaria.
A verdade era que, ver a aquel home estrafalario farfallando dende o seu novo despacho, semellaba copiado dunha película en branco e negro do cine mudo. Os axentes da comisaría non chegaban a entender semellante esperpento. Como un home tolo podía estar dirixindo a investigación do “Caso do Cadaleito”? O “Inspector Martín” analizaba os informes de cada un dos axentes persoalmente con eles de forma estraña. Un día chamou a catro deles e obrigounos a espirse por se levaban algo que non lles pertencese. Puxo a comisaría patas arriba e a todos na súa contra. Pero o caso é que, por casualidade ou polo que fose, descubriu falcatruadas internas que o xefe descoñecía e que non terían que estar a suceder.
Como no “Caso do Cadaleito” xa se investigara todo o que esixía a folla de ruta protocolaria, non quedaba que escudriñar. Mais algo se lle escapaba ó “Inspector Martín”. Algo lle roldaba pola cabeza que non se axeitaba coma Deus manda. Fíxose cun axudante que o acompañase e dirixiuse a falar cos veciños. Preguntou polo suposto morto, e segundo todos eles, andaba moi espléndido ultimamente. E… Zas! Foi entón cando se lle prendeu a luz. Achegouse ó quiosco da lotería a preguntar a muller que alí estaba e fíxolle toda clase de preguntas, mais non foi capaz de descubrir nada que resolvese as dúbidas que tiña. Pero a el deulle que desconfiar e volveu canda ela e logo de premela como aprendera nas novelas, confesou chorando o que prometera non contar xamais. Ó morto mentireiro tocáranlle sete millóns e medio de euros co Bote da Primitiva.
Tirando do fío descubriu que non se levaba moi aló coa súa muller e finxiu morrer para fuxir para sempre dela coa complicidade dun primo. O primo traballaba na funeraria de chofer. E ninguén o descubrira, pois non aparecía por ningures. Os dous “paxaros” marcharan cos cartos da lotería para unha illa tropical perdida no medio do Atlántico.
Despois de aquilo Paco, Don Xosé, o “Inspector Martín” foi un so. Gañárase o recoñecemento dos sadenses que se acostumaran ás súas excentricidades e mesmo lles facían gracia. El comezou a coidar máis o seu aspecto, se ben endexamais abandonou a gabardina -iso si, levábaa máis limpa- nin o gorro, nin a pipa de pau de breixo, nin a lupa.
 |
“Púxose a rastrear o cadáver coa súa lupa”
Orixinal de Manuel Suárez de Concha |
