ISAAC DÍAZ PARDO, LUZ E LUME DE GALICIA

Edmundo Moure Rojas
Foise o penúltimo dos grandes galeguistas republicanos do século XX, Isaac Díaz
Pardo, a comezos de xaneiro, como o fixera,
hai sesenta e dous anos, Alfonso Castelao, no
seu exilio de Buenos Aires. Outra época, outras circunstancias, pero o mesmo síntoma: o
poder, en Galicia e no resto de España, está
disociado dos grandes artistas, creadores e
xestores culturais. Nin sequera os discursos dos rexentes de turno de
San Caetano expresaron un mínimo de dig nidade e xustiza
póstuma a quen despedían.
Soaban a diplomacia trasnoitada, a exhibicionismo social, a improvisación pueril aquelas
torpes palabras. 

Unha reportaxe
do diario El Pa ís
consigna: “Ao Museo do Pobo Galego
achegouse durante
toda a mañá unha
nutrida representación da cultura e o
poder”. A Cultura e o
Poder, estas dúas entidades que continúan
marchando paralelas e,
cando chegan a tocarse,
polo xeral é en desmedro da
Cultura. Sobre todo nesta
época de pragmatismo ramplón
na que só se considera o que pode
ser vendido no mercado. 

Remontándonos, na arbitraria medida do
tempo, cento vinte e sete anos atrás, nas
exequias de Rosalía, xullo de 1885, Curros
Enríquez declama un breve poema, en substituto do discurso impedido –lembraríao hoxe Xesús Alonso Montero- para espir o deleznable oportunismo daqueles personaxes
de levita e fungo que, habendo negado o sal
e a aug a á poeta, aproveitábanse da súa morte como virtuais carroñeiros da cultura. Parodiando eses versos inmortais, podemos dedicarllos ao bo e xeneroso de Isaac: “…Os
ósos son del, que vades gardar/ Ai dos que levan
na frente unha estrela/ Ai dos que levan no bico
un cantar”. 

Por iso rescatamos, do cúmulo de frases
feitas e malas metáforas de funcionarios e burócratas, o aserto de Xosé Manuel Beiras: “Parece
unha coincidencia fatal no
proceso de descomposición política deste país.
Morre Isaac cando aos
nazinecios que agriden
ao idioma confíaselles
a cultura de Galicia”.
Así mesmo, as palabras do seu fillo Camilo Díaz: “Isaac
non morre nin morrerá. Devolveulle a
Galicia a dignidade
que non tiña. Quixo
que os galegos puidesen coñecer a súa
historia de todos os
xeitos, aínda que sexa
polos cacharriños”. 

Isaac Díaz Pardo, pintor, editor, empresario de rara
sensibilidade estética e social,
estivo estreitamente ligado á diáspora galega da América do Sur, en particular aos creadores e intelectuais da Quinta
Provincia, en Buenos Aires. Este home preclaro
entendeu, como poucos, que Galicia é moito
máis que unha rexión de trinta mil quilómetros
cadrados, trazada na xeografía española pola
cartografía mesetaria; que é unha nación, é dicir, tradición histórica, lingua e cultura feitas
pobo, proxectadas cara a todos os confíns da
Rosa dos Ventos. 

Nesta cálida mañá do verán austral, recordo con emoción o día 30 de maio do 2008,
en Sada, cando presentamos a escolma de crónicas de Ramón Suárez Picallo, escritas en
Chile durante quince anos de exilio, rescatadas da hemeroteca da Biblioteca Nacional
deste Último Reino, recompiladas en fina edición polo Consello da Cultura Galega. Alí
coñecín, en persoa, a Isaac Díaz Pardo, a
quen admirabamos desde a diáspora galega
máis austral, desde este Finisterre onde quixésemos manter vivos o lume e a luz de Galicia: o lume incomparable da súa cultura e a
luz amorosa da súa lingua, aínda cando non
levemos, como Isaac Díaz Pardo e os seus
pares de xeración patriótica, na fronte unha
estrela e nos beizos un cantar. 

Abro o libro que ostenta o título desa columna que enriqueceu Suárez Picallo con máis
dun milleiro de crónicas, La Feria del Mundo.
Na portadilla, hai tres dedicatorias a este humilde escriba do fin do mundo: a de Isaac Díaz
Pardo, a de Avelino Pousa Antelo e a de Xosé
Neira Vilas. Non transcribirei as palabras de
Isaac. Básteme dicir que é unha lombeirada
afectuosa a un minúsculo gran de area na tarefa
en que el empeñou a súa vida: o rescate da dignidade de Galicia a través da recuperación da
súa lingua, da súa historia e da súa liberdade.
Como sabemos, foi un dos principais impulsores do traslado a Galicia dos restos mortais de
Ramón Suárez Picallo, o seu querido paisano,
quen repousa hoxe no outeiro que olla á vila
mariñeira de Sada. Así mesmo, do rescate vivo
da súa obra para coñecemento e goce das xeracións novas galegas. 

Cabe esperar que a extraordinaria obra de
Isaac Díaz Pardo, feita vocación de vida durante un século, sexa tamén difundida e rescatada
desa artera cinza do esquecemento, con que
adoitan os malos galegos cubrir aos seus creadores e demócratas libertarios, sexa dando as
costas ás súas obras ou sepultándoos na vacuidade estéril do mármore.
O abrazo fraterno de Isaac vólvese aquí,
esperanza e convicción. 
Santiago de Chile
Día de Reis de 2012 
Partillar

Deixa unha resposta

O teu enderezo electrónico non se publicará Os campos obrigatorios están marcados con *